КАРОТКАЯ
КРАЯЗНАЎЧАЯ ЭНЦЫКЛАПЕДЫЯ
ГАЛОЎЧЫНСКАЙ ЗЯМЛІ


   
ГАЛОЎНАЯ
ПЕРСАНАЛЬНЫ ПАКАЗАЛЬНІК
ГЕАГРАФІЧНЫ ПАКАЗАЛЬНІК
БІБЛІЯГРАФІЧНЫ ПАКАЗАЛЬНІК
ФОТАГАЛЕРЭЯ
 
П


Падалішча

Падгацце
Падзел уладанняў
Падскарбі
Паклонскі Канстанцін
Палац Антонія Паца
Паліеўшчына
Палітаў бярэзнік
Папоў луг
Парад Перамогі
Патоцкі Крыштаф
Патуліцкія - Вайзбуны
Паўночная вайна
Пацы
Пачатковая школа
Паштовая дарога Магілёў - Вільня
Першы падзел Рэчы Паспалітай
Пётр І
Пляшчынскі
Помнік воінам-вызваліцелям
Почт
Пошта
Пятровішча

 

 

Падалішча, змрочная мясцовасць у лесе Баранаўка.
Сюды звозілі жывёлу пасля падзяжу.
У Падалішчы часта можна было сустрэцца з ваўкамі. Выбіраючыся ў лес, людзі стараліся абыйсці гэта ўрочышча.

   
   

 

Падгацце, мясцовасць вакол меліяратыўнага канала, перад вёскай Забалацце.
Раней гэта было вельмі забалочанай мясцовасцю і каб дабрацца ў вёску , людзі гацілі гаць – сыпалі пясок, каменне, насцілалі дровы. Калі пралажылі асушальны канал, балота знікла. А месца назвалі Падгаццем.

   
   

 

Падзел уладанняў, у 1571 годзе прайшоў падзел уладанняў Мацвея Мікіцініча паміж яго сынамі Шчэнсным і Яраславам.
Першаму дастаўся Галоўчын, а другому Княжыцы. Межавая лінія праходзіла па рацэ Вабіч.

   
   
 

Падскарбі, службовая асоба ў Вялікім Княстве Літоўскім у XV-XVIII.
Падскарбі земскі забяспечваў захаванне скарбу, выплачваў заробак войску, кантраляваў збор падаткаў і мыта, назіраў за дзейнасцю манетных двароў.
Падскарбі дворны адказваў за забеспячэнне асабістых матэрыяльных патрэб вялікага князя. З вылучэннем у 1588 годзе сталовых маёнткаў (эканомій) іх фінансавы і эканамічны кіраўнік.

   
   

 

Паклонскі Канстанцін, камандзір беларускага палка паказачаных, у асноўным, чавускіх, магілёўскіх, радомльскіх сялян, месцічаў.
Напачатку лета 1654 года перайшоў на бок войска рускага цара Аляксея Міхайлавіча, заявіўшы аб сваёй рашучасці змагацца разам супраць Рэчы Паспалітай.
На прыёме К. Паклонскага ў сваёй стаўцы пад Смаленскам цар надаў яму чын палкоўніка, падарыў 40 собаляў і 50 рублёў.
Полк авалодаў Чавусамі, Магілёвам, іншымі мястэчкамі Усходняй Беларусі, кантраляваў тэрыторыю да Бярэзіны.
Частка яго войска, якое налічвала да 6000 чалавек, знаходзілася ў Галоўчыне, Бялынічах,і ў шэрагу іншых паселішч.
У лісце да цара Аляксея Міхайлавіча прасіў раздаць сваім казакам вёскі ў Галоўчынскім, Бялыніцкім... паветах – «аж по самый Борисов».
Напачатку лютага 1655 года ў час баёў за Магілёў нечакана перайшоў на бок Рэчы Паспалітай.

   
   

 

Палац Антонія Паца, палац пісара Вялікага Княства Літоўскага Антонія Паца ў мястэчку Галоўчын.
Забраны разам з маёнткам у казённае кіраванне ў 1773 годзе з прычыны адмовы А.Паца прысягаць на вернасць рускай імператрыцы Кацярыне ІІ.

   
   

 

Паліеўшчына, вёска ў Галоўчынскім сельсавеце.
Заснаваная ў 1920-я гады сялянамі з навакольных вёсак. Арганізаваны (1930) калгас «Чырвоная зорка».
Радзіма беларускага матэматыка У.М. Борбата.

   
   

 

Палітаў бярэзнік, зямельны надзел, які належыў мужыку Паліту.

   
   

 

Папоў луг, балота і зямельны надзел, які належыў святару Галоўчынскай царквы.

   
   

 

Парад Перамогі, адбыўся ў Маскве 24 чэрвеня 1945 года на Чырвонай плошчы і прысвячаўся Перамозе савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне.
Прынялі ўдзел зводныя палкі франтоў, Наркамата абароны СССР і ВМФ, ваенных акадэмій і вучылішчаў.
Сярод удзельнікаў Парада Перамогі знаходзіўся генерал-маёр Еўдакім Магілеўчык.

   
   


 

Патоцкі Крыштаф, адзін  з уладальнікаў Галоўчына.
Удава Яна Шчэнснага Галоўчынскага паўторна выходзіць замуж за Крыштафа Патоцкага. Аднак выплочваць закладную суму за маёнтак на 240 тысяч злотых ён чамусці не пажадаў, і Галоўчын фактычна знаходзіўся ў руках Слушкаў.

   
   


 

Патуліцкія-Вайзбуны, панскі род, буйныя землеўладальнікі.
Валодалі Галоўчынам у другой палове ХІХ стагоддзя.
На той час у мястэчку налічвалася 123 дамы, у якіх пражывала 956 чалавек (498 праваслаўных, 443 іўдзеі, 15 католікаў).
Дзейнічалі дзве праваслаўныя царквы, яўрэйскі малітоўны дом. 

   
   

 

Паўночная вайна (1700-1721). Вайна паміж Швецыяй і Расіяй.
У час яе адбылася бітва пад Галоўчынам (4 ліпеня 1708), у  якой Карл ХІІ атрымаў сваю апошнюю перамогу.
У час вайны царскі двор ажыццявіў шэраг мерапрыемстваў па ўстанаўленні свайго кантролю на тэрыторыі Беларусі і Польшчы.

   
   


 

Пацы, нашчадкі князёў Галоўчынскіх па жаночай лініі.
Першапачаткова Пацы валодалі Княжыцамі.
Соф’я, дачка Аляксандра Яраславіча Галоўчынскага, выйшла замуж за Аляксандра Паца.
Найбольш вядомы з іх Антоні Міхал Пац, пісар Вялікага Княства Літоўскага.
У 1752 годзе Антоні спрабуе сканцэнтраваць у сваіх руках, валодаючы Княжыцамі, усю спадчыну князёў Галоўчынскіх. Аднак судовая валакіта з уладальнікам Галоўчына Аляксандрам Сапегам не прыносіць яму поспеху.
Між тым, спадчыннае права на Галоўчын пасля смерці Яна Галоўчынскага і шлюбу яго ўдавы з прадстаўніком польскага магнацкага роду Патоцкіх перайшло да Пацаў.
Антоні, урэшце, выкупляе за 50 тысяч злотых закладное права на Галоўчын у Антонія, Міхаіла, Францішкі, Ежы і Станіслава Патоцкіх і становіцца адзіным гаспадаром мястэчка, далучыўшы яго да Княжыцаў.
Разам з уладальнікам Бялынічаў Ігнацыем Агінскім  звяртаецца (1755) да біскупа Віленскага Міхала Зянковіча з просьбай спраўдзіць цудатварэнне абраза Маці Боскай Бялыніцкай.
Пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай Антоні Пац адмаўляецца прыносіць прысягу на вернасць Кацярыне ІІ.
Галоўчын пераходзіць у валоданне Міхаіла Паца.  

   
   

 

Пачатковая школа, (народнае вучылішча) пачатковая навучальная ўстанова для сялянскіх дзяцей.
Дзецям даваліся першапачатковыя веды па рускай мове, арыфметыцы, усеагульнай гісторыі, геаграфіі, царкоўнай гісторыі, вывучаліся Новы і Стары Запаветы, Біблія, Псалтыр, Закон Божы, жыціі святых.
У Бялынічах і Галоўчыне народныя вучылішчы адкрыліся ў 1864 годзе.

   
   

 

Паштовая дарога Магілёў – Вільня, у 1782 годзе 18 жніўня закрыты Княжыцка-Галоўчынскі ўчастак паштовай дарогі.

   
   


 

Першы падзел Рэчы Паспалітай, гвалтоўны падзел Рэчы Паспалітай (1772) паміж Аўстрыяй, Прусіяй і Расійскай імперыяй. Па Друці праходзіла ўсходняя мяжа Рэчы Паспалітай.
Бялыніцкія паселішчы на ўсход ад яе ўвайшлі ў склад Расійскай дзяржавы,  на захадзе  засталіся ў Аршанскім павеце.
Уладальнікі Бялынічаў Алена і Ігнацый Агінскія прынеслі прысягу Кацярыне ІІ.
Адмовіўсяў прысягаць на вернасць царыцы гаспадар Галоўчына Антоні Пац, яго маёнтак канфіскаваны.

   
   


 

Пётр І, рускі цар з 1682 года, імператар з 1721.
Аб Галоўчынскай бітве са шведамі адзываецца наступным чынам: «…я зело благодарю Бога, что наши прежде генеральной баталии виделись с неприятелем хорошенько и что от него армии одна треть наша так выдержала и отошла…».

   
   

 

Пляшчынскі, настаяцель Свята-Троіцкага храма, які выступіў з ініцыятывай адкрыцця ў Галоўчыне царкоўна-прыходскай школы. Яна пачала дзейнічаць з 1883 года, а настаўніцай працавала  яго дачка Надзея.

   
   
 

Помнік воінам- вызваліцелям у вёсцы Галоўчын знаходзіцца супраць будынка школы.
Помнік  быў адкрыты ў 1955 годзе.
Зараз там праходзяць мітынгі да Дня перамогі і Дня незалежнасці.
Яго даглядаюць вучні Галоўчынскай школы. Тут жа знаходзіцца мемарыяльная пліта С.Р.Церашкевічу, які здзейсніў подзвіг пры вызваленні Галоўчына, за што яму пасмяротна было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

   
   
 

Почт, вайсковае падраздзяленне, на чале з буйным землеўласнікам.
Складаўся з асабіста залежных або нанятых для службы людзей. Колькасна вызначаўся ў кожным канкрэтным выпадку.
Князь Мацвей Мікіцініч Галоўчынскі ў 1528 годзе павінен быў накіраваць 79 коней з вершнікамі пры поўным узбраенні.

   
   
 

Пошта, станцыя, дзе мянялі каней.
Зараз від сувязі, пры якім рэгулярна перасылаюць паштовыя адпраўленні.
Вядома, што праз Галоўчын у 1801 годзе праходзіў паштовы шлях.

   
   
 

Пятровішча, назва гары, якая пайшла ад назвы былой вёскі.
Гара знаходзіцца паміж жывёлагадоўчым комплексам і кар’ерам.

   
   

 

ГАЛОЎНАЯ || ПЕРСАНАЛЬНЫ ПАКАЗАЛЬНІК || ПЕРСАНАЛЬНЫ ПАКАЗАЛЬНІК || ПЕРСАНАЛЬНЫ ПАКАЗАЛЬНІК || ФОТАГАЛЕРЭЯ
 
© Бялыніцкая цэнтралізаваная бібліятэчная сістэма, Галоўчынская сельская бібліятэка-філіял, 2012